Aspekty prawne działalności medycznej i medycyny estetycznej – część 2

Odpowiedzialność cywilna lekarza

Odpowiedzialność cywilna lekarza może mieć charakter kontraktowy (wynika z umowy zawartej z pacjentem o świadczenie usług zdrowotnych) lub deliktowy (wynika z deliktu, czyli czynu niedozwolonego, którego dopuścił się lekarz wobec pacjenta).

Odpowiedzialność kontraktowa

Umowa o świadczenie usług zdrowotnych kwalifikowana jest do określonego rodzaju umów nazwanych w zależności od rodzaju świadczeń wykonywanych w jej ramach. Najczęściej przybrać może postać:

• umowy o dzieło – jeżeli celem umowy ma być wykonanie zabiegu, który prowadzi do osiągnięcia celu określonego w umowie lub wynikającego ze stosunków danego rodzaju (np. wszczepienie implantów, korekta estetyczna nosa),
• umowy zlecenia – jeżeli celem umowy ma być staranne działanie, a o osiągnięciu efektu nie decyduje wyłącznie wykonujący zabieg lekarz, lecz efekt jest wynikiem szeregu okoliczności, na które strony mają ograniczony wpływ (np. chemioterapia).

Podstawę prawną odpowiedzialności kontraktowej lekarza kształtują przepisy ogólne o zobowiązaniach, uregulowane w Kodeksie cywilnym oraz – w zależności od rodzaju zawartej umowy – przepisy regulujące odpowiedni rodzaj umowy (umowa o dzieło lub umowa zlecenia).

Odpowiedzialność deliktowa

Odpowiedzialność deliktowa to odpowiedzialność za czyn niedozwolony, opiera się na następujących przesłankach:

• wystąpienie zdarzenia wywołującego szkodę,
• wystąpienie szkody,
• adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a wystąpieniem szkody.

Odpowiedzialność deliktowa lekarza wykonującego świadczenie opiera się na zasadzie winy za własny czyn (art. 415 k.c.). Odpowiedzialność podmiotu, w ramach którego działał lekarz, opiera się na zasadzie winy w wyborze (art. 429 k.c.).

Jeżeli wskutek zabiegu pacjent doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, w ramach odpowiedzialności deliktowej może domagać się:

• naprawienia szkody, obejmującego wszelkie wynikłe z tego powodu koszty,
• wyłożenia przez odpowiedzialny podmiot z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumy potrzebnej na koszty przygotowania do innego zawodu,
• odpowiedniej renty, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość,
• renty tymczasowej, jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić (art. 444 k.c.),
• odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.)

Odpowiedzialność lekarza za zabieg wykonywany w ramach umowy pacjenta z NZOZ

Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa w przypadku, gdy zabieg został uzgodniony między pacjentem a NZOZ, przyjąć należy, że doszło do zawarcia umowy pomiędzy pacjentem a podmiotem tworzącym NZOZ. Podmiotem wszelkich praw i obowiązków wynikających z takiej umowy jest osoba, która utworzyła NZOZ. Może ona odpowiadać za nienależyte wykonanie zobowiązania umownego nawet jeśli nie doszło do uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, ale np. nie osiągnięto objętego zamiarem stron efektu estetycznego. Natomiast lekarz zatrudniony w NZOZ, który wykonywał zabieg, nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej, czyli wynikającej z nienależytego wykonania umowy zawartej miedzy pacjentem a podmiotem tworzącym NZOZ, odpowiada natomiast za szkodę wyrządzoną własnym czynem niedozwolonym (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 lipca 2010 r., I ACa 655/10, niepubl.).

Dr Ewa Habryn-Chojnacka