Odpowiedzialność cywilna lekarza może mieć charakter kontraktowy (wynika z umowy zawartej z pacjentem o świadczenie usług zdrowotnych) lub deliktowy (wynika z deliktu, czyli czynu niedozwolonego, którego dopuścił się lekarz wobec pacjenta).
Umowa o świadczenie usług zdrowotnych kwalifikowana jest do określonego rodzaju umów nazwanych w zależności od rodzaju świadczeń wykonywanych w jej ramach. Najczęściej przybrać może postać:
Podstawę prawną odpowiedzialności kontraktowej lekarza kształtują przepisy ogólne o zobowiązaniach, uregulowane w Kodeksie cywilnym oraz – w zależności od rodzaju zawartej umowy – przepisy regulujące odpowiedni rodzaj umowy (umowa o dzieło lub umowa zlecenia).
Odpowiedzialność deliktowa to odpowiedzialność za czyn niedozwolony, opiera się na następujących przesłankach:
Odpowiedzialność deliktowa lekarza wykonującego świadczenie opiera się na zasadzie winy za własny czyn (art. 415 k.c.). Odpowiedzialność podmiotu, w ramach którego działał lekarz, opiera się na zasadzie winy w wyborze (art. 429 k.c.).
Jeżeli wskutek zabiegu pacjent doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, w ramach odpowiedzialności deliktowej może domagać się:
Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa w przypadku, gdy zabieg został uzgodniony między pacjentem a NZOZ, przyjąć należy, że doszło do zawarcia umowy pomiędzy pacjentem a podmiotem tworzącym NZOZ. Podmiotem wszelkich praw i obowiązków wynikających z takiej umowy jest osoba, która utworzyła NZOZ. Może ona odpowiadać za nienależyte wykonanie zobowiązania umownego nawet jeśli nie doszło do uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, ale np. nie osiągnięto objętego zamiarem stron efektu estetycznego. Natomiast lekarz zatrudniony w NZOZ, który wykonywał zabieg, nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej, czyli wynikającej z nienależytego wykonania umowy zawartej miedzy pacjentem a podmiotem tworzącym NZOZ, odpowiada natomiast za szkodę wyrządzoną własnym czynem niedozwolonym (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 lipca 2010 r., I ACa 655/10, niepubl.).
Dr Ewa Habryn-Chojnacka