Czy każdy laser frakcyjny jest ablacyjny? A może odwrotnie – każdy ablacyjny jest frakcyjny? LASERY ABLACYJNE – mechanizm działania, wskazania, rodzaje urządzeń » Euroscalemed
Masz pytania? zadzwoń: +42 612 20 04 lub napisz: biuro@es-med.pl  |     
Euroscalemed
Blog

Warto
przeczytać


Czy każdy laser frakcyjny jest ablacyjny? A może odwrotnie – każdy ablacyjny jest frakcyjny? LASERY ABLACYJNE – mechanizm działania, wskazania, rodzaje urządzeń


Czy każdy laser frakcyjny jest ablacyjny? A może odwrotnie – każdy ablacyjny jest frakcyjny? LASERY ABLACYJNE – mechanizm działania, wskazania, rodzaje urządzeń

Pacjenci często używają stwierdzenia: miałem robiony laser frakcyjny. Kiedy dopytujemy, jaki rodzaj zabiegu laserowego był wykonany, okazuje się, że pacjent nie orientuje się, jaka technologia została wykorzystana na jego skórze. Najczęściej pozostaje mu w pamięci okres rekonwalescencji, a nie sam zabieg, słyszymy, że pacjent musiał wziąć wolne po zabiegu, bo skóra była długo zaczerwieniona i się łuszczyła. Dla nas – specjalistów – zwykle jest to wskazówka, że prawdopodobnie był robiony zabieg ablacyjny. Pacjenci nie muszą dokładnie rozumieć mechanizmów działania różnych laserów, natomiast my – jako eksperci – oczywiście tak.

Kiedy laser działa w sposób ablacyjny, a kiedy nieablacyjnie? Czy zawsze lasery oddziałują z tkanką, wykorzystując tryb frakcyjny? Dziś usystematyzujemy te informacje. 

Kiedy różne długości promieniowania zadziałają na skórę, wywoływane jest w niej zjawisko fotobiomodulacji. czyli stymulowania procesów biologicznych w różnych komórkach, np. fibroblastach, lub keratynocytach. Gdy zostanie osiągnięte duże zagęszczenie energii (fluencji), dochodzi do zniszczenia tkanki. Właściwe dobranie odpowiedniej długości fali laserowej do wybranego celu w skórze (chromoforu pochłaniającego energię promieniowania) powoduje selektywną miejscową destrukcję, np. warstw naskórka lub naczynia krwionośnego. To zjawisko nazywane jest selektywną fototermolizą.

W przypadku laserów wykorzystywanych w przebudowie skóry, to głównie skala destrukcji tkanki określa, czy będą działać ablacyjnie, czy nieablacyjnie. Wykorzystując długości fali lasera z powinowactwem do wody, np. 1540 nm lub 10600 nm, możemy skupić energię cieplną w tych warstwach naskórka i/lub skóry właściwej, w których właśnie woda występuje w różnej ilości. Chromoforami w skórze oddziałującymi ze światłem laserowym, są też oksy- i deoksyhemoglobina. Tę zależność wykorzystujemy w laseroterapii zmian naczyniowych (np. lasery 1064 nm) – kumulując energię w naczyniu krwionośnym, doprowadzamy do ablacji tkanki, czyli skoagulowania naczynia. Chromoforem może być też melanina. Niektóre lasery oddziałują bezpośrednio na jej skupiska (np. 755 nm), co możemy wykorzystać w terapii hiperpigmentacji lub usuwaniu zbędnego owłosienia.

Lasery o działaniu ablacyjnym mają powinowactwo do wody tak duże, że oddziałują już na jej niewielkie ilości w górnych warstwach naskórka, dlatego największa energia lasera skupia się w naskórku i powoduje jego zniszczenie. Lasery ablacyjne są zatem stosowane w odparowywaniu zmian naskórkowych, np. brodawek łojotokowych, a także w resurfacingu skóry, który będzie wymagał rekonwalescencji. Dostępne na rynku lasery tego typu to m. in. laser CO2 o długości fali 10600 nm, a także laser erbowo-yagowy 2940 nm. Oczywiście lasery ablacyjne nie działają tylko na drodze destrukcji górnych warstw naskórka, bo oprócz kumulacji energii cieplnej na powierzchni skóry, ciepło ulega również rozproszeniu w głąb, a więc będzie działać stymulująco na skórę właściwą, prowadząc do jej długofalowej przebudowy.

Lasery nieablacyjne mają słabsze powinowactwo do wody, dlatego nie skupiają się w mało nawodnionym naskórku, lecz w dobrze uwodnionej skórze właściwej.  Nie powodują tym samym bezpośredniego uszkodzenia naskórka, lecz podgrzanie włókien kolagenowych i elastynowych oraz pobudzenie fibroblastów. Dlatego lasery nieablacyjne są wykorzystywane w nieinwazyjnej przebudowie skóry, np. podczas terapii anti-aging, blizn lub rozstępów. Złotym standardem w nieablacyjnej laseroterapii jest laser erbowo-szklany o długości fali 1540 nm, świetne efekty można uzyskać też dzięki długości fali 1340 nm, czyli laserem neodymowo-yapowym (Nd:YAP). Z punktu widzenia pacjenta, nieablacyjne działanie może powodować wyłuszczanie, bo podgrzanie wody w dolnych, żywych warstwach naskórka i w skórze właściwej, doprowadzi do gwałtownego wzrostu TEWL (przeznaskórkowej utraty wody), a w konsekwencji do przesuszenia i złuszczania. Natomiast jest to o wiele mniejsze złuszczanie, niż obserwowane w przypadku zastosowania laserów ablacyjnych, które mogą spowodować tworzenie strupków, a nawet przejściowy wysięk, będący etapem gojenia się ran.

W laserach wysokiej jakości możliwa jest wybiórcze oddziaływanie wiązki laserowej z tkanką. Urządzenia posiadające skaner frakcyjny lub soczewkę dyfrakcyjną powodują, że uszkodzeniu ulegają kolumny tkanki o określonej średnicy i głębokości – są to tzw. microthermal zones (MTZ). Skaner frakcyjny rozrzuca promień światła laserowego na skórze według wybranego wzoru, natomiast soczewka dyfrakcyjna dzieli jeden strumień światła na mniejsze. Oba te rozwiązania prowadzą do częściowego uszkadzania skóry z pozostawieniem określonego odsetka tkanki nienaruszonej. Dzięki temu skóra goi się lepiej, bo pozostawiona nieuszkodzona tkanka staje się rezerwuarem komórek potrzebnych do odtworzenia skóry w miejscu uszkodzenia, a także źródłem czynników produkowanych przez skórę w procesie zapalnym np. interleukin, czynnika wzrostu naskórka, metaloproteinaz.

Niektóre lasery ablacyjne są wyposażone w głowice chirurgiczne, pozwalające na maksymalne wykorzystanie potencjału urządzenia poprzez możliwość usuwania zmian skórnych. Kiedy odpowiednio mocna wiązka promieniowania o małej plamce wejdzie w kontakt z tkanką, doprowadzimy do jej odparowania, koagulacji, ablacji i zwęglenia. W ten sposób laser chirurgiczny pozwoli na precyzyjne odcięcie lub odparowanie zmiany, np. włókniaka, brodawki łojotokowej lub plamy soczewicowatej. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne podkreśla konieczność zdiagnozowania zmian skórnych jako łagodne przed ich laserowym usunięciem. Jako że doprowadzamy do destrukcji tkanki, nie ma możliwości pobrania wycinka tej zmiany do jej badania histopatologicznego, dlatego dermatoskopia zmian skórnych jest niezbędnym elementem laseroterapii.

Podsumowując, istnieje wiele możliwości terapeutycznych z wykorzystaniem laserów ablacyjnych i nieablacyjnych. Lasery medyczne wysokiej jakości pozwalają na właściwe dobieranie różnych parametrów determinujących agresywność zabiegu laserowego na skórę, np. fluencji, wielkości i kształtu plamki zabiegowej, a także zagęszczenie kolumn frakcyjnych. W ostatniej dekadzie pojawił się też laser tulowy Lavieen produkcji koreańskiej, który pozwala na zastosowanie pośredniego trybu – subablacyjnego, bardzo skutecznego w redukcji hiperpigmentacji. Odpowiednio dobrana technologia laserowa do potrzeb pacjenta gwarantuje świetne efekty terapeutyczne, a praca na najwyższej jakości urządzeniach zapewnia bezpieczeństwo i małe ryzyko powikłań.

Więcej o urządzeniach laserowych dostępnych w Euroscalemed dowiecie się na stronie internetowej: https://www.euroscalemed.pl/category/lasery/

Przygotowała: dr n. med. i n o zdr. Dominika Ragin, Specjalista ds. Szkoleń EuroScaleMed

Polecana lektura: Walecka, I., Kwiek, B., Borzęcki, A., Warszawik-Hendzel, O., Ambroziak, M., Kaszuba, A., Lesiak, A., Narbutt, J., Owczarczyk-Saczonek, A., Owczarek, W., Pytrus, B., Zegarska, B., & Rudnicka, L. (2022). Lasery w dermatologii. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1. Lasery w dermatochirurgii. Dermatology Review, 109(1), 1–22. https://doi.org/10.5114/dr.2022.116729 (artykuł dostępny tutaj: https://www.termedia.pl/Lasers-in-dermatology-Recommendations-of-the-Polish-Dermatological-Society-Part-1-Lasers-in-dermatosurgery,56,47143,1,1.html)

Euroscalemed